Σαλέρνο

(Salerno). Πόλη (περ. 151.398 κάτ.) της Ιταλίας στην Καμπανία, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Είναι χτισμένη στη βόρεια ακτή του ομώνυμου κόλπου, που βρίσκεται ανάμεσα στην Καμπανέλα και τη Λικόζα (υψόμ. 4). Το κέντρο της απλώνεται σε ωραιότατη τοποθεσία, πάνω στην πλαγιά ενός λόφου που επιστέφεται από κάστρο, στα δεξιά των εκβολών του Ίρνο. Περιλαμβάνει το αρχαίο τμήμα με τους στενούς και ακανόνιστους δρόμους, και τις σύγχρονες συνοικίες με τις μεγάλες λεωφόρους, που φτάνουν από τους πρόποδες του λόφου ως τη θάλασσα. Το Σ. έχει αναπτυγμένη βιομηχανία τροφίμων (κονσερβοποιία, εργοστάσια παραγωγής ζυμαρικών και αλεύρων) υφαντουργία (εργοστάσια επεξεργασίας βαμβακιού και μετάξης, μηχανοκατασκευές τσιμεντοποιία, χαρτοποιία κ.ά. Σημαντικό είναι ακόμα το εμπόριο γεωργικών προϊόντων, που διεξάγεται από το λιμάνι της πόλης. Το Σ. αποτελεί σταθμό της σιδηροδρομικής γραμμής Νεάπολη - Πάολα. Από τα πολυάριθμα λογγοβαρδικά μνημεία του παρελθόντος παραμένουν μόνο η Πύλη Ρατεπράντι, η αψίδα Άρεκι και λίγα ακόμα ερείπια. Σπουδαιότερο μνημείο είναι ο καθεδρικός ναός, που ξαναχτίστηκε (1076 - 1085) από το Ροβέρτο Γυισκάρδο· πρόκειται για ένα μεγαλοπρεπές οικοδόμημα με τρεις νάρθηκες, όπου φτάνει κανείς περνώντας μέσα από μία στοά (πόρτικο) με αραβικές αψίδες. Το εσωτερικό του είναι πλούσια διακοσμημένο με πολύτιμα κειμήλια και μωσαϊκά. Από τα άλλα μνημεία αξιομνημόνευτα είναι τα απομεινάρια των αρχαίων υδραγωγείων (9ος-13ος αι.) οι εκκλησίες του Άγιου Ανδρέα (καμπαναριό του 12ου αι.) του Άγιου Αλφόνσου (11ος αι.), της Σταύρωσης (9ος - 10ος αι.) και του Άγιου Γεώργιου, σε ρυθμό μπαρόκ. Η εκκλησία του Ευαγγελισμού είναι έργο του Λ. Βανβιτέλι. Η ομώνυμη επαρχία έχει έκταση 4923 τ. χλμ. και συνολικό πληθυσμό περ. 1 076 860 κάτ. Περιλαμβάνει όλο το μεσημβρινό τμήμα της Καμπανίας και εκτείνεται από τον κόλπο της Νεάπολης ως τον κόλπο Πολικάστρο. Η οικονομία της περιοχής στηρίζεται στη γεωργία, τα κυριότερα προϊόντα της οποίας είναι το σιτάρι, ο αραβόσιτος, οι πατάτες, ο καπνός, τα λαχανικά τα εσπεριδοειδή, το κρασί και το λάδι. Σημαντική είναι επίσης η εκτροφή βοοειδών, χοίρων και ίππων. Οι βιομηχανίες (τροφίμων, μηχανοκατασκευών, υφασμάτων) είναι συγκεντρωμένες στην πρωτεύουσα και στα μεγάλα αστικά κέντρα της επαρχίας (Σάρνο, Σκαφάτι, Κάβα ντέι, Τιρένι, Αμάλφι, Άνγκρι, Μπατιπάλια). Ιστορία. Το Σ. είναι αρχαιότατη πόλη ετρου-σκοελληνικής καταγωγής, που καταλήφθηκε το 194 π.Χ. από τους Ρωμαίους (Salernum). Ανοικοδομήθηκε ή συμπληρώθηκε από αυτούς στη θέση της προηγούμενης, η ύπαρξη της οποίας μαρτυρεΐται από μια νεκρόπολη του 6ου - 5ου αι. π.Χ. Περιτειχισμένη και οχυρωμένη αποτέλεσε σημαντική στρατηγική πόλη και την τελευταία ιταλική περιοχή που υποτάχτηκε στους Λογγοβάρδους (645 μ.Χ.), αφού προηγούμενα είχε δεχτεί τις επιθέσεις των Γότθων, Βάνδαλων και Βυζαντινών. Στα χρόνια των Λογγοβάρδων απόχτησε μεγάλη ακμή και αποτέλεσε μέρος του δουκάτου του Βενεβέντου. Με όλη τη γύρω περιοχή αποτέλεσε στη συνέχεια ιδιαίτερο πριγκιπάτο, από το 839 ως το 1075 οπότε πολιορκήθηκε από το Ροβέρτο Γυισκάρδο, στα χέρια του οποίου περιήλθε μετά από γενναία αντίσταση. Στη συνέχεια πέρασε στο βασίλειο της Νεάπολης όπου παράμεινε ως το 1860 που ενώθηκε με το βασίλειο της Ιταλίας. Η πόλη απόχτησε τεράστια φήμη κατά το Μεσαίωνα (11ος αι.), για την ιατρική της σχολή, γνωστή σε όλα τα μεσογειακά κράτη, η ύπαρξη της οποίας μαρτυρείτε ήδη από τον 9o αι. Το 1213, η σχολή αυτή μαζί με τη νομική και τη φιλοσοφική αποτέλεσαν πανεπιστήμιο στο οποίο δίδαξαν διακεκριμένοι επιστήμονες. Η φήμη της ιατρικής σχολής οφειλόταν κυρίως στην προσήλωση της στην αρχαία ελληνική ιατρική, γι’ αυτό και άρχισε να παρακμάζει από την εισαγωγή της αραβικής ιατρικής, οπότε το 1811, με διάταγμα του Ναπολέοντα, το πανεπιστήμιο του Σ. καταλύθηκε.